تاریخچه کلی کلانشهر در شهر اهواز؛ اهواز شهری در جنوب غربی ایران و مرکز استان خوزستان است. تاریخچه اهواز به قدمت‌هایی هم‌راستا با تمدن‌های باستانی این منطقه بازمی‌گردد. اما شهر امروزی اهواز در دوره قاجاریه تأسیس شده است.
در سال ۱۲۸۵ هجری قمری (۱۸۶۸ میلادی)، میرزا حسین خان شوشتری به فرمان حاج ملاحسین قاجار، دارالسلطنه اهواز را بنا کرد. اهواز در طول تاریخ به دلیل موقعیت جغرافیایی مهم خود، بارها مورد تأثیر فرهنگ‌های مختلف و اهمیت های مختلفی قرار گرفته است.
پس از تأسیس شهر اهواز، در دوران مختلف تاریخی متعددی آن را اشغال و حاکمیت خود را بر آن گسترش داده‌اند. مهمترین آن‌ها در دوره قاجاریه مانند قاسم‌خان، آقا محمد خان و محمدعلی شاه قاجار بوده‌اند.
در دوران پهلوی، شهر اهواز به دلیل موقعیت مهم خود در جنوب غربی ایران، به یکی از مهمترین مراکز صنعتی، نفتی و کشاورزی ایران تبدیل شد. پس از جمله رویدادهای مهم در تاریخ اهواز، شکل‌گیری جبهه مردمی عربستان در دهه ۱۳۵۰ شمسی (1970-1980 میلادی) بود. این جنبش در برابر سیاست‌های محاصره‌ای دولت برای مناطق عرب‌نشین خوزستان شکل گرفت. بعدها، در دهه ۱۳۵۷ شمسی (1978-1979 میلادی)، اهواز به عنوان مرکزی برای شورش‌ها در خوزستان و تظاهرات علیه رژیم شاه پهلوی شد.
بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ شمسی (1978-1979 میلادی)، اهواز به عنوان پایتخت استان خوزستان تعیین شد. در دهه ۱۳۶۰ شمسی (1980-1990 میلادی)، اهواز نیز به دلیل واقع شدن در نزدیکی مناطق جنگی در جنوب غربی ایران، از نظر امنیتی بسیار حساس شد. در این دهه، شهر اهواز شاهد برگزاری جنگ تحمیلی و حملات موشکی عراق به شهر بود. اما با پایان جنگ، توسعه شهری و صنعتی اهواز به شدت فعالیت یافت و امروزه اهواز به عنوان یکی از مهمترین مراکز صنعتی، کشاورزی و فرهنگی در جنوب غربی ایران شناخته می‌شود.
منابع شهر اهواز
شهر اهواز با داشتن منابع نفت و گاز، صنایع پتروشیمی، صنعتی، کشاورزی و دامپروری را دارد و دارای بنادری است که در آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در طول دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ شمسی (1980-2000 میلادی)، شهر اهواز به شدت تحت تأثیر توسعه صنعتی و شهرنشینی قرار گرفت و تعدادی از مناطق تاریخی شهر به دلیل این تغییرات و توسعه‌های شهری، از بین رفتند.
اما همچنان میراث تاریخی زیادی در شهر اهواز وجود دارد. از مهمترین آثار تاریخی و فرهنگی شهر اهواز می‌توان به پل کارون، باغ‌های ملی ایران، بنای قدیمی نقش جهان و موزه ملی خوزستان اشاره کرد. همچنین شهر اهواز به عنوان مرکز فرهنگی و هنری در جنوب غربی ایران، مرکز بسیاری از فعالیت‌های هنری و فرهنگی از جمله تئاتر، موسیقی، نقاشی و شعر است.
در کل، شهر اهواز با تاریخچه طولانی و متنوع خود، همچنان یکی از شهرهای مهم ایران در حوزه‌های صنعتی، فرهنگی و گردشگری است.
اهواز شهر مرکزی استان خوزستان
اهواز به عنوان شهری مرکزی در استان خوزستان قرار دارد و جمعیت آن در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۵۰۰۰۰۰ نفر است. شهر اهواز دارای آب و هوای گرم و خشکی است که در تابستان‌ها دمای آن به بالای ۵۰ درجه سانتیگراد نیز می‌رسد.
شهر اهواز به عنوان پایتخت استان خوزستان، دارای امکانات بسیاری برای مسافران و گردشگران است. باغ‌های ملی ایران، پل کارون، مسجد خواجه نصیرالدین طوسی، موزه ملی خوزستان، باغ نیلوفر، باغ پردیس، تالاب حورالعظیم، تالاب شادگان، تالاب گندمان و… از جمله جاذبه‌های گردشگری شهر اهواز هستند.
علاوه بر این، شهر اهواز دارای فرودگاه بین‌المللی اهواز است که پروازهای داخلی و بین‌المللی را برای مسافران فراهم می‌کند. همچنین شهر اهواز به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی مرز عراق، از لحاظ امنیتی نیز بسیار حساس است.
در کل، شهر اهواز با داشتن تاریخچه طولانی، آثار تاریخی و فرهنگی غنی، صنایع مختلف، مراکز خرید و فرهنگی، مراکز گردشگری و امکانات بسیاری برای مسافران، یکی از شهرهای مهم و پرجمعیت ایران است.
قومیت‌ها و اقواماهواز
شهر اهواز با وجود آثار تاریخی و فرهنگی بسیاری، در طول سال‌ها تحت تأثیر انواع فرهنگ‌ها، قومیت‌ها و اقوام بوده است.
- قومیت عرب
- فارسی
- لر
- کرد
- بختیاری
- شوشتری
- ایلامی
- ترک
بلوچ و… به طور مشترک در این شهر سکونت دارند. همچنین شهر اهواز با برخورداری از آب‌های فراوان و خاک حاصلخیز، برای فعالیت در زمینه کشاورزی و دامداری نیز بسیار مناسب است.
شهر اهواز به عنوان یک شهر صنعتی و مرکز تولید و توزیع نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع فلزی در ایران نیز شناخته می‌شود. کارخانه‌های فولاد، ذوب آهن، پتروشیمی، الیاف مصنوعی، پیچ و مهره، خودرو، تجهیزات نفتی و… از جمله واحدهای صنعتی بزرگی هستند که در شهر اهواز فعالیت می‌کنند.
شهر اهواز همچنین به عنوان مرکز آموزش عالی در جنوب غربی ایران شناخته می‌شود. دانشگاه‌هایی همچون دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی خوزستان، دانشگاه پیام نور و… از جمله دانشگاه‌هایی هستند که در شهر اهواز فعالیت می‌کنند.
در کل، شهر اهواز با دارا بودن امکانات گوناگون و کیفیت زندگی دراهواز مناسب، یکی از شهرهای پرجمعیت، پویا و مهم ایران است که با توجه به وجود صنایع مختلف، مراکز آموزش عالی و گردشگری
، هر ساله جذابیت بیشتری برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی دارد. از جمله جاذبه‌های گردشگری شهر اهواز می‌توان به موزه ارتش، موزه انقلاب اسلامی، باغ سبز، پل خرمشهر، پل صفی‌آباد، مجموعه تخت جمشیدی شوش، شهر تاریخی شوش، بقعه سید شهاب‌الدین، مسجد جامع، برج بلند اهواز و… اشاره کرد.
همچنین شهر اهواز با وجود موقعیت جغرافیایی خاص خود، از نظر توریستی بسیار مهم است. وجود رودخانه کارون و کانال‌های آبریز در شهر، امکانات کویرسفری، ارائه خدمات تفریحی در سواحل رودخانه، تالاب‌های زیبا و… از جمله ویژگی‌هایی هستند که باعث شده تا شهر اهواز یکی از مهمترین مقاصد گردشگری در جنوب غربی ایران باشد.
در نهایت، شهر اهواز با داشتن تنوع فرهنگی، طبیعی و تاریخی و همچنین تولیدات صنعتی متنوع، در صدر لیست شهرهای مهم ایران قرار دارد و همچنان پتانسیل‌های بسیاری برای توسعه و رشد دارد.
اهواز از نظر اقتصادی
شهر اهواز به عنوان پایتخت استان خوزستان، از نظر صنعتی و اقتصادی نیز بسیار مهم است. در این شهر تعدادی از بزرگترین شرکت‌های صنعتی کشور فعالیت دارند که به دلیل وجود منابع نفت و گاز و منابع آبی بسیار غنی در استان، قادر به تولید انواع محصولات صنعتی مختلف هستند. شرکت‌های نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، آلومینیوم، سیمان و… از جمله شرکت‌های بزرگی هستند که در این شهر واقع شده‌اند.
همچنین شهر اهواز با وجود وجود پارک‌های صنعتی و ناحیه ویژه اقتصادی آزاد ماهشهر، جذابیت بسیاری را برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دارد. این ناحیه با ارائه مزایای مالی، مالیاتی و امکانات فنی-مهندسی به شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف، شرایط را برای رشد و توسعه صنعت در شهر اهواز فراهم کرده است.
همچنین، وجود مرز با عراق نیز باعث شده است که شهر اهواز به یکی از مهمترین مراکز تجاری و بازرگانی در جنوب غربی ایران تبدیل شود. ورود و خروج کالا و مسافر در این مرز، تجارت با عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس را تسهیل می‌کند.
به طور کلی، شهر اهواز با داشتن تنوع فرهنگی، طبیعی، تاریخی و صنعتی و همچنین وجود مزایای مالی و اقتصادی بسیار، به یکی از مهمترین شهرهای ایران تبدیل شده است که امیدواریم با استفاده از پتانسیل‌های فراوانش، به مراتب بیشتر از
حوزه‌های فرهنگی و تفریحی اهواز
این شهر در حوزه‌های فرهنگی و تفریحی نیز بسیار پویا است. از جمله جاذبه‌های گردشگری اهواز می‌توان به پارک شاهین، موزه ایران شناسی، کاخ چهل ستون، مسجد خوزستان، مسجد جامع آبادان، مرداب هورالعظیم و تپه‌های چغازنبیل و… اشاره کرد. همچنین بازار شهر اهواز با داشتن محصولات متنوع خرید و تجربه طعم غذاهای خوشمزه خوزستانی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
همچنین در حوزه‌های علمی و آموزشی نیز شهر اهواز به دلیل داشتن دانشگاه‌های معتبری همچون دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی اهواز و دانشگاه علوم پزشکی اهواز، بسیار مهم است. این دانشگاه‌ها به دانشجویان و پژوهشگران فراگیری و تحقیق در رشته‌های مختلف را ارائه می‌کنند و از آن‌ها برای توسعه علمی و فناوری در این منطقه حمایت می‌کنند.
در کل، شهر اهواز با داشتن منابع طبیعی و صنعتی بسیار، پویایی‌های اقتصادی، فرهنگی، تاریخی و گردشگری، و همچنین با داشتن دانشگاه‌های معتبر، یکی از مهمترین شهرهای جنوب غربی ایران به حساب می‌آید. با توجه به پتانسیل‌های بسیار این شهر، انتظار می‌رود که در آینده نیز به یکی از مهمترین مراکز صنعتی، فرهنگی و تجاری ایران تبدیل شود.
شهر اهواز به دلیل واقع شدن در منطقه خاورمیانه و نزدیکی به شبه جزیره عربستان، به یکی از اهمیت‌های بین‌المللی رسیده است. همچنین، اهواز به دلیل داشتن یکی از بزرگترین و مهمترین رودخانه‌های جهان، که مرزی بین ایران و عراق را تشکیل می‌دهد، به یکی از مراکز تجاری و اقتصادی ایران تبدیل شده است.
شهر اهواز همچنین در زمینه‌های مختلف صنعتی نیز پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در اهواز واقع شده‌اند و از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. همچنین، صنایع سبک و سنگین، تولید فولاد، تولید آهنگری و فرش‌بافی نیز از دیگر صنایع پر رونق شهر اهواز به شمار می‌روند.
از جمله بزرگترین پروژه‌های صنعتی در اهواز، پروژه‌های تولید انرژی هستند. نیروگاه شهید مطهری که در خارج از شهر اهواز قرار دارد، یکی از بزرگترین نیروگاه‌های هسته‌ای ایران است و توان تولید بالایی از انرژی را تأمین می‌کند. همچنین، تولید برق با استفاده از چرخه ترکیبی گاز و بخار، تولید برق با استفاده از آب، و همچنین پروژه‌های تولید برق با استفاده از انرژی باد نیز در حال پیشرفت و افزایش ظرفیت هستند.
در زمینه‌های فرهنگی نیز، شهر اهواز با تاریخی که به قرن‌های پیشین بازمی‌گردد، غنی و پویاست. فرهنگ و سنت خوزستان، که ت
مجموعه‌ای از فرهنگ و هنر اهواز و خوزستان، به ویژه هنر و صنایع دستی، زیبایی و ویژگی‌های خاص خود را دارد که به توریست‌ها ارائه می‌شود. مثلاً هنر نقاشی روی شیشه در اهواز بسیار شناخته شده است و یکی از صنایع دستی اصلی است.
علاوه بر این، شهر اهواز دارای جاذبه‌های گردشگری متنوعی است. از جمله مکان‌های دیدنی می‌توان به پارک شهر، موزه‌های مختلف، بازارهای محلی، کلیساها و مساجد قدیمی، پل‌های اهواز و کارون، شهر قدیمی شوش، شهر قدیمی شوشتر، مجموعه تاریخی چوگن‌شهر و بقیع الغرقدان اشاره کرد. همچنین، مراسم‌های مذهبی و ملی مختلفی هم در اهواز برگزار می‌شود که جذابیت بسیاری برای بازدیدکنندگان دارند.
در کل، شهر اهواز یکی از شهرهای پویا و مهم ایران است که با داشتن تاریخی که به قرن‌های پیشین بازمی‌گردد، واقع شدن در نزدیکی رودخانه کارون و داشتن صنایع پیشرفته و مهم، به عنوان یکی از مراکز تجاری، اقتصادی و صنعتی بسیار مهم در ایران محسوب می‌شود.
تاریخچه اسم شهر اهواز
اسم اهواز، به‌طور رسمی از اوایل قرن بیستم در اسناد رسمی ایرانی به‌کار گرفته شد. اما تاریخچه استفاده از این نام به دوره‌های قبل از آن بازمی‌گردد.
با توجه به اطلاعات تاریخی، در دوره قاجار، اهواز با نام “اوج” شناخته می‌شد. اوج به معنی “قله‌ی کوه” است که احتمالا به دلیل وجود کوه‌هایی در نزدیکی اهواز به این نام اشاره شده است. همچنین، برخی از منابع به نام “آغاجاری” برای اهواز اشاره کرده‌اند که نشان می‌دهد نام اهواز در گذشته ممکن است تغییر کرده باشد.
بعد از این دوره، نام اهواز در دوره پهلوی اول با نام “فلسطین” شناخته می‌شد که مربوط به دوره حکومت آشوریان بوده است و بعدها در دوره صفوی، نام اهواز به “جدیده‌ی خوزستان” تغییر کرد. در دوره‌ی معاصر، نام اهواز را می‌توان به دو علت به‌طور رسمی تغییر دادن نام شهر توسط حکومت و همچنین استقرار یک ارتش از قبیل ارتش “آهوان” در این شهر، بازمی‌گرداند. هنگامی که شاه پهلوی در دهه ۱۹۳۰ میلادی تصمیم به تغییر نام شهر فلسطین به اهواز گرفت، به نظر می‌رسد که نام اهواز به‌طور رسمی تایید شد.
بنابراین، نام اهواز در طول تاریخ تغییرات زیادی را تجربه کرده است و امروزه به‌طور رسمی با این نام شناخته می‌شود.
اهواز از نظر معماری و شهرسازی
از نظر معماری و شهرسازی، اهواز یکی از شهرهای جدید ایران است و در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی با تلاش حاجی کرمانی به عنوان شهری کوچک در جنوب غرب ایران بنا شد. اما با توسعه‌ی شهر و بزرگ شدن آن، نیاز به برنامه‌ریزی و شهرسازی مناسب بیشتری احساس شد و برای همین در دهه ۱۹۶۰ میلادی، شهرداری اهواز با کمک معماران و مهندسان بین‌المللی، برنامه‌ریزی جدیدی را برای شهر تدوین کرد.
این برنامه‌ریزی شامل ساخت و ساز خیابان‌های عریض و میدان‌های بزرگ در شهر بود که برای جلوگیری از سیلاب‌های هوایی انجام شد. همچنین طرح‌های مختلفی برای ساخت سد و نیز توسعه کانال‌های آبی در اطراف شهر صورت گرفت. این برنامه‌ریزی بسیاری از ساختارهای تاریخی و معماری قدیمی شهر اهواز را نیز از بین برد، اما به دلیل نیاز به گسترش و توسعه‌ی شهر، لازم بود تا این کار صورت گیرد.
امروزه، اهواز یکی از شهرهای پرجمعیت و مهم ایران است که دارای موقعیت جغرافیایی مهمی برای صادرات نفت و گاز است. راهنمای سفر به شهر اهواز دارای آثار تاریخی و معماری متعددی است که بخشی از آن‌ها به دوره‌های قبل از تاسیس شهر مربوط می‌شود و بخشی دیگر نیز در دوره‌های بعدی ساخته شده است. از جمله این آثار می‌توان به پل کارون، قلعه‌ی نادری، باغ ملی اهواز و موزه‌های مختلف
